@k = Lyme ziekte (Lyme-disease), een gevaar voor degenen die met dieren werken?

@intro = Meer dan twintig jaar geleden werd er een onderzoek gedaan door
prof. dr. Huisman via de G.G.D. in Rotterdam naar tekenkoorts bij mensen die
met dieren werkten, zoals dierenartsen en hondentrimmers. Via de Dibevo, die
een aanvraag kreeg, deden enige trimmers aan dit onderzoek mee. Er bleken
mensen besmet te zijn (geweest). Op de vraag wat de klachten dan konden
zijn, werd geantwoord dat dit als een griepje kon zijn ervaren. Erg veel was
er toen nog niet over bekend. De laatste jaren wordt er steeds meer
onderzoek gedaan naar Lyme ziekte, een ziekte die overgebracht wordt door de
beet van een teek en de eventuele ziekten die daardoor bij mens en dier
kunnen ontstaan.

@pt= Bij mensen die met honden werken is de teek uiteraard bekend. Vorig
jaar werd Nederland nog getroffen door de hardnekkigste tekenplaag ooit. Ook
dit jaar kunnen we door de zachte winter aardig wat teken verwachten, en er
worden er al veel  gesignaleerd.Teken zijn kleine geleedpotige (spinachtige)
parasieten (zie foto) die ziekten op mens en dier kunnen overbrengen. Teken
kunnen meerdere ziekten overbrengen, maar Lyme-ziekte is, wereldwijd de
vaakst voorkomende en in Nederland de enige ziekte die door teken wordt
overgebracht. De kans om na een tekenbeet Lyme-ziekte te krijgen is klein.
Zo'n twintig procent van de teken kan Lyme veroorzaken. De kans op
besmetting kan voor mens en dier minimaal blijven als u de teek binnen 24
uur op de juiste manier verwijdert en het wondje ontsmet met 70% alcohol.

Lyme-ziekte wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi.
Kenmerkend voor deze ziekte is een rode plek die geleidelijk groter wordt en
centraal verbleekt. Meestal ontstaat de rode plek binnen drie weken na de
tekenbeet. Via de bloedbaan kan de bacterie door het lichaam worden
verspreid. Binnen enkele weken tot maanden kunnen dan ziekteverschijnselen
van het zenuwstelsel, de gewrichten en het hart ontstaan.
De meest voorkomende symptomen zijn aangezichtsverlamming, dubbelzien,
heftige pijnen in armen, benen of de romp en/of één of meer gezwollen,
pijnlijke gewrichten.

Voor alle duidelijkheid: bovenstaande klachten ontstaan niet altijd bij
Lyme-ziekte en kunnen ook het gevolg zijn van andere ziekten. Bloedonderzoek
naar afweerstoffen tegen Borrelia burgdorferi kan een aanwijzing geven dat
men geïnfecteerd is of een infectie heeft doorgemaakt .

Een teek is een kleine geleedpotige (spinachtige) parasiet die zich met zijn
monddelen vastzet in de huid van zijn gastheer om bloed te zuigen. De
honderden verschillende soorten teken zijn onder te verdelen in harde en
zachte teken. In Europa zijn alleen de harde teken Ixodes ricinus (gewone-,
hout-, schapen- of hondenteek genoemd) en Rhipicephalus sanguineus (echte
hondenteek) in staat om ziekten op de mens over te brengen.

Ixodes ricinus komt voor op plaatsen waar de luchtvochtigheid hoog is,
bijvoorbeeld op plaatsen met lage begroeiing. Teken komen niet alleen voor
in natuurgebieden maar ook in stadsparken en tuinen. Ixodes ricinus is
actief van begin maart tot eind november. Tijdens droge zomermaanden is de
activiteit minder. Ixodes ricinus wordt geactiveerd door het verhoogde
koolzuurgehalte in de uitademingslucht, door de warmte van naderende
gastheren en bewegende voorwerpen.

Lyme-ziekte wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burg-dorferi. Hoewel
de ziekteverschijnselen al in het begin van vorige eeuw in Europa zijn
beschreven, werd Borrelia burgdorferi pas in 1982 ontdekt. Inmiddels is het
duidelijk dat er diverse varianten van deze bacterie bestaan, die zeer
waarschijnlijk verschillende ziekteverschijnselen veroorzaken. Het
ziektebeeld in Europa verschilt mogelijk daardoor van dat in de Verenigde
Staten. In verband hiermee is de inhoud van dit artikel zo veel mogelijk
gebaseerd op gegevens uit Europa. Borrelia burgdorferi wordt overgebracht
via Ixodes ricinus. Dit is de meest voorkomende teek in Nederland. De teek
ontwikkelt zich via een vervelling van larve tot nimf en vervolgens tot een
volwassen teek. In dit laatste stadium kunnen mannetjes en vrouwtjes worden
onderscheiden. Het is een zogenaamde drie gastheren teek, dat wil zeggen dat
hij in elk van zijn drie ontwikkelingsstadia een nieuwe gastheer zoekt. Bij
de ene gastheer kan de teek met het bloed een ziekteverwekker opnemen en die
kan de teek met het bloed een ziekteverwekker opnemen en die vervolgens weer
op de volgende gastheer overbrengen. De beet van een teek is over het
algemeen niet pijnlijk en wordt daardoor vaak niet opgemerkt. Waarschijnlijk
zijn de nimfen het belangrijkst voor het overbrengen van ziekten op de mens.
De nimf heeft al een keer bloed gezogen en kan daardoor besmet zijn met
Borrelia burgdorferi. Daarbij komt dat de nimf erg klein is (ongeveer 1,2
mm), waardoor hij makkelijk over het hoofd wordt gezien.

Het vrouwtje (laatste stadium) valt door haar grootte veel beter op en zal
dus snel worden ontdekt en verwijderd. Het mannetje zuigt geen bloed en
speelt derhalve geen rol bij het overbrengen van ziekten. Niet alle teken
zijn besmet met Borrelia burgdorferi. In Nederland zijn
besmettingspercentages van de nimfen gevonden variërend van 0-20%. Het
percentage besmette teken kan van plaats tot plaats en van jaar tot jaar
sterk wisselen. Daarom zijn gegevens over het besmettingspercentage slechts
van beperkte waarde. De kans op Lyme-ziekte is erg klein wanneer teken
binnen 24 uur op de juiste manier worden verwijderd.
Bij een infectieziekte maakt het lichaam verschillende afweerstoffen om de
indringer onschadelijk te maken. Vroeg in het beloop van de ziekte worden
zogenaamde IgM afweerstoffen gemaakt en later IgG afweerstoffen. Een
bloedonderzoek kan de aanwezigheid van deze afweerstoffen aantonen. Een
positieve test is slechts een aanwijzing, maar geen bewijs dat men
geïnfecteerd is met Borrelia burgdorferi. Anderzijds sluit een negatieve
test Lyme-ziekte niet altijd uit. Bij de interpretatie van de test dient
rekening gehouden te worden met de duur en de aard van de klachten.
Aangezien de test niet is gestandaardiseerd kunnen de testuitkomsten van
verschillende laboratoria niet onderling worden vergeleken. Overigens
beschermen aanwezige afweerstoffen niet tegen een volgende infectie.

Vaak ontstaat op de plaats van de beet een rood plekje. Wanneer dit niet
groter wordt dan een kwartje en binnen 1-2 weken weer verdwijnt, is de kans
klein dat dit veroorzaakt is door een infectie met Borrelia burgdorferi.
Wanneer de rode plek steeds groter wordt en in het centrum weer verbleekt,
is er vrijwel  zeker sprake van Lyme-ziekte. Deze huidaandoening wordt
erythema migrans genoemd en ontstaat bijna altijd binnen drie maanden en
meestal zelfs al binnen drie weken na de beet. Variaties van het erythema
migrans komen voor. Zo kan bijvoorbeeld de plek egaal rood blijven of zijn
er meerdere ringen om elkaar heen zichtbaar. De helft van de patiënten met
erythema migrans heeft geen tekenbeet opgemerkt. Bij patiënten met alleen
een erythema migrans is bloedonderzoek naar afweerstoffen tegen Borrelia
burgdorferi niet nodig voor het stellen van de diagnose. In de helft van de
gevallen zijn geen afweerstoffen aantoonbaar. Patiënten met erythema migrans
dienen met een antibioticum te worden behandeld.

Geruime tijd na de tekenbeet kan Borrelia burgdorferi in de bloedbaan
terecht komen. Op die manier wordt de bacterie in het lichaam verspreid. Dit
proces wordt een gedissemineerde infectie genoemd. Hoewel de bacterie in elk
orgaan terecht kan komen, ontstaan vooral ziekteverschijnselen van het
zenuwstelsel, de gewrichten en het hart. Het blijkt dat de helft van de
patiënten met een gedissemineerde infectie geen tekenbeet of erythema
migrans heeft opgemerkt. Daardoor kan het voorkomen dat een arts de
ziekteverschijnselen niet direct met een Borrelia burgdorferi infectie in
relatie brengt.

Naast de eerder genoemde ziekteverschijnselen kunnen er vele andere klachten
ontstaan zoals griepachtige verschijnselen, vermoeidheid, pijn in
gewrichten, spieren en pezen. Deze klachten zijn echter niet belangrijk voor
het stellen van de diagnose. Men dient vooral te bedenken dat alle genoemde
verschijnselen ook door andere ziekten veroorzaakt kunnen worden.

In kader
@tk = Lymeherkenning is belangrijk!
@intro = Lyme ziekte moet gezien worden als een ziektebeeld, dat met de
juiste medicijnen heel goed te behandelen is. De praktijk is echter vaak
anders. Lymepatiënten zijn dikwijls maanden (en soms jaren) verder, voordat
de ziekte wordt onderkend. De meest voorkomende verschijnselen van een niet
behandelde Lymebesmetting bij mensen zijn:
1. Chronische vermoeidheid
2. Plotseling zeer pijnlijke gewrichten
3. Zenuwpijn
4. Zenuwtintelingen
5. Oogklachten
6. Onwillekeurige spiertrekkingen
7. Hoofdpijn
8. Hartritmestoornissen
9. De patiënt raakt daardoor in een sociaal isolement.
10. Klachten, die door de omgeving veelal worden afgedaan als gezeur.
Score: Scoort u '7 of hoger' uit de Lyme Top-tien? Dan is er maar één
dringend advies: Laat uw bloed direct controleren op Lyme ziekte. Echt per
direct!

@au = Met dank aan Stichting Saag.
Stichting Samenwerkende Artsen- en Adviesorganisaties in de Gezondheidszorg.

in kadertjes
@pt = De teek mag niet worden bewerkt met alcohol, olie, nagellak of andere
middelen. Door het gebruik van deze middelen bestaat de kans dat de teek de
inhoud van de speekselklieren en de darm in de huid brengt waar door juist
een infectie ontstaat.

@pt = Desinfecteer het bijtwondje, na verwijderen van de teek, met alcohol
70% of met jodium.

@pt = Gezien de kleine kans op Lyme-ziekte na een tekenbeet kan een
preventieve behandeling met antibiotica niet worden geadviseerd.

@pt = Noteer altijd de datum van een tekenbeet en breng dit bij het ontstaan
van ziekteverschijnselen die kunnen passen bij Lyme-ziekte, onder de
aandacht van de behandelend arts.

@pt = De kans dat een teek Borrelia burgdorferi overbrengt neemt toe met de
duur die de teek vastzit in de huid. Zo snel mogelijk en op de juiste wijze
verwijderen van een teek is dus belangrijk.


Kreupelheid, koorts, anorexia en vermoeidheid kunnen bij honden op ziekte
van Lyme duiden. De diagnose 'verdacht van ziekte van Lyme' kan gesteld
worden wanneer bij de hond constant een zeer sterk verhoogde hoeveelheid
anti-stoffen wordt aangetroffen en andere mogelijke oorzaken zijn
uitgesloten.